“АРХЕОЛОГИЙН СУДАЛГАА: МОНГОЛЧУУДЫН ГАРАЛ, УГСАА-СОЁЛЫН ХӨГЖИЛ” НЭГЭН СЭДЭВТ ХАМТЫН БҮТЭЭЛ

Description

Энэхүү бүтээл нь БСШУСЯ, ШУТС-аас хэрэгжүүлсэн “Монгол угсаатан үүсч бүрэлдсэн болон Монголчуудын гарал үүслийн судалгаа” суурь судалгааны төслийн үр дүн бөгөөд монголчуудын угсаа гарлын нэн түвэгтэй цогц асуудлыг археологийн ба хүн судлалын онол, арга зүйн талаас нь судалсан, “Монголчуудын угсаа гарал, угсаатны хөгжлийн концепц”-ийг тодорхойлсон анхны буурьтай судалгаа болсон юм. Тус хамтын бүтээлд монголчуудын гарал үүслийн асуудлыг эзэнт гүрний үеийн монголчууд, хүннү ба монголчууд, хүннүгээс өмнөх үеийн археологийн соёл гэсэн гурвалсан холбоонд авч үзсэн бөгөөд хүрлийн дунд үед сагсай болон шоргоолжин булш-түрүүлгэ нь харуулсан булшны соёл, хүрлийн төгсгөл үед хиргисүүр-буган хөшөөний соёл, дөрвөлжин булшны соёл гэсэн бие даасан соёлууд бодитоор оршин, орон зай, эдийн соёлын хэв шинж, ёс заншлын цогц болон хөгжиж, угсаатан бүрэлдэх үйл явц эхэлснийг археологийн судалгаагаар нотлон харуулжээ. Улмаар түрүү төмрийн үеэс дөрвөлжин булшны соёл дийлэнх болж, хүннүгийн орон зайтай давхцан, цаг хугацаа, зан заншлын хувьд залгамж шинжтэй, генийн хувьд хамааралтай болохыг тогтоосон байна.

Археологийн судалгаагаар өвөг монголчуудын угсаатны түүх хожуу хүрэл-түрүү төмрийн үеийн дөрвөлжин булшны соёлоос гараагаа авч, Хүннү, Жужаныг дамжин язгуурын монголчуудын үед буухиалан хүрчээ. Шинэ үзэл баримтлалаар монголчуудын угсаа гарлын түүхийг наад зах нь 1000 жилээр урагшлуулж байгаа нь энэхүү судалгааны томоохон ололтуудын нэг болно.

Редактор А.Очир, Ц.Төрбат